Agathon... geen idee, hadden we toen, wie of wat het woord betekent. Ik had er nog niet van gehoord. Wist niet wie het was..
Ik ben op m'n gemakske beginnen googlen, en vond een tekst van een student die een boek van plato had gelezen, waarin Agathon in voor kwam (tot m'n verbazing
)Deze student heeft een synthese gemaakt van de verschillende, echt bestaande figuren die in het boek voorkomen.
Ik zet het hier neer.. omdat ik het op die manier.. duidelijk kan krijgen voor mezelf wat het voor mijzelf aan betekenis heeft.
Plato,
Symposium
In dit boek gebruikt Plato Apollodoros, een volgeling van Sokrates, als doorgeefluik om een feest te beschrijven dat in de vijfde eeuw v. C. bij Agathon, een in die tijd beroemde tragedieschrijver, plaatsgevonden zou hebben, ter gelegenheid van de première van diens laatste toneelstuk. Apollodoros deelt ons in het begin van het verhaal mede dat hij zeer bereid is over dit onderwerp te vertellen, vooral omdat de laatste keer dat hij dit zogenaamde symposium (Gr: symposion) beschreef, namelijk aan een kennis die hem op weg naar de stad hierover aanhield, hem nog vers in het geheugen ligt.
Aristodemos, die door Sokrates op het feest was uitgenodigd, heeft hem een tijd ervoor op zijn verzoek verteld over de gebeurtenissen die avond.
...Toen Aristodemos het huis van Agathon binnenkwam, bleek dat Sokrates niet meer achter hem liep, maar in de portiek van de buren stond na te denken. Agathon nodigde Aristodemos hartelijk uit aan te schuiven en zij besloten Sokrates op aandringen van Aristodemos, die wist dat de man liever niet gestoord werd, niet te gaan halen en alvast met de maaltijd te beginnen. Er werden afspraken gemaakt over hoe de slaven het eten op zouden dienen en hoeveel de aanwezigen zouden drinken. Halverwege het diner kwam Sokrates binnen en legde zich naast Agathon aan.
Erixymachos stelde voor niet de hele avond naar de fluitspeelster te luisteren, maar te converseren. Het gespreksonderwerp moest de god Eros worden, die naar Phaedros' mening te weinig werd geprezen in vergelijking met de andere goden. Iedereen zou om de beurt een ode brengen aan de god van de liefde, het hulpje van Aphrodite.
Aristodemos herinnerde zich achtereenvolgens de redes van :
* Phaedros, een idealist
Hij vindt Eros ten eerste prijzenswaardig, omdat hij een van de oudsten, zoniet de oudste van alle goden is. Zijn ouders zijn niet bekend en worden ook nergens beschreven; alleen bij Hesiodes en Acusilaos kan men lezen dat er bij het begin van alles eerst Chaos was, hierna de Aarde en Eros. Ook Parmenides vertelt dat Eros als eerste van alle goden geboren werd.
De tweede reden om Eros te loven zou zijn, dat de mens onder invloed van de iefde tot grote prestaties in staat is: hij wil geen schaamte voelen ten opzichte van de geliefde en is eerzuchtig, om bij hem of haar in een goed blaadje te komen. Bovendien zijn geliefden vaak bereid om voor elkaar te sterven, zoals bijvoorbeeld Alcestis voor haar man en Achilles voor de wreking van Patroklos.
Volgens Phaedros zou een volk bestaande uit alleen geliefden dan ook de ideale staat vormen.
* Pausanias, een realist, de geliefde van Agathon
Hij vindt dat het eerst duidelijk moet zijn welke Eros het gezelschap moet prijzen; omdat er een hemelse Aphrodite is, zonder ouders, en een aardse, dochter van Zeus en Dione, moet er ook een hemelse en een alledaagse Eros zijn. Iemand onder invloed van de jonge liefdesgod wil vooral seksuele liefde, met zowel mannen als vrouwen. De hemelse Eros daarentegen is mannelijk van zichzelf, zonder een vrouwelijk element in zich (hij heeft immers geen moeder) en dus vrij van lust. Een man onder invloed van deze god voelt zich aangetrokken door mannelijkheid: kracht en natuurlijke intelligentie.
Bij deze, volgens Pausanias superieure, homoseksuele liefde is overgave en ondergeschiktheid van de minnaar ten op zichte van de geliefde alleen waardevol als dit tot stand komt in een combinatie van liefde en behoefte aan intellectuele ontwikkeling. Daarom is het goed als en oudere man een affaire heeft met een jongere, mits deze niet te jong is en zich nog alle kanten op kan ontwikkelen (te beïnvloedbaar is).
* Erixymachos, een dokter
Hij is het met pausanias eens, maar denkt dat de twee soorten liefde niet alleen voor de menselijke gest bestaan: de twee Erossen, elkaars tegenpolen, bestaan volgens hem overal in de natuur en het is voor de mens belangrijk een evenwicht te vinden tussen de hemelse en de alledaagse Eros in hem om niet ziek te worden. Geneeskunde is de kennis van de begeerten naar warm en koud, droog en vochtig etc. en een geleerde in dit vak moet die bij anderen in balans kunnen brengen. Dezelfde processen zouden zich afspelen in bijvoorbeeld de muziek, die bestaat uit harmonieën tussen hoog en laag, snel en langzaam.
Volgens Erixymachos heeft de liefde op alle mogelijke terreinen veel, zoniet alle macht.
* Aristophanes, een komedieschrijver
Aristophanes vindt dat de liefde veel vaker geprezen zou moeten worden, want zij zorgt ervoor dat de harmonie tussen met de hulp van eros niet zozeer ontstaat, maar juist hersteld wordt. Om dit te bewijzen heeft hij een spectaculaire theorie over het onstaan van de tegenwoordige mensheid.
...Lang gelden waren er drie soorten mensen; allen rond van vorm, met vier handen en vvoeten, twee hoofden en één schedel. Zij waren rond omdat zij respectievelijk afstamden van de aarde (vrouwelijk), de zon (mannelijk) en de maan (mannelijk en vrouwelijk). Deze wezens waren zeer sterk en energiek en in hun hoogmoed bestormden zij de hemel. Zeus wilde ze hiervoor niet doden, want dan zou er een eind komen aan alle eerbewijzen voor de goden, dus besloot hij ze te halveren. Zo ontstond de menselijke liefde: ieder mens zou voortaan verlangen naar zijn wederhelft, en eros helpt hem op zijn zoektocht. Als twee helften elkaar gevonden hebben zouden zij het liefst samensmelten en weer één worden.
Pausanias en Agathon zouden zulke gelukkigen kunnen zijn, volgens Aristophanes.
* Agathon, een tragedieschrijver
Het is hem opgevallen dat er tot nu toe vooral over mensen gesproken is en eros zelf niet echt geprezen is. Daarom besluit hij alle goede eigenschappen van de god op te noemen.
Hij denkt ten eerste dat Eros de allermooiste moet zijn van alle goden, mdat hij de oudste is en toch jong van uiterlijk gebleven en omdat hij zich in de ziel van goede mensen vestigt, waardoor hij teer is (omdat hij zich altijd in het allerzachtste bevindt) en soepel (omdat hij zich in nauwe bochten moet wringen). Ook is hij natuurlijk goed, omdat zijn enige doel mensen gelukkig maken is. Hij heeft een enorme zelfbeheersing, omdat alle verlangens zwakker zijn dan de liefde en deze ze dus overheerst. Hij had soms zelfs Ares in de ban, wat het bewijs is dat hij zelfs machtiger en sterker is dan de god van de oorlog.
Volgens Agathon is de beste eigenschap van eros wel, dat hij een groot kunstenaar is: onder invloed van hem wordt bijv. ieder mens dichter van de liefdespoëzie en wat je zelf niet hebt kun je niet aan anderen geven. Omdat hij aan velen geeft moet hij wel een enorme scheppingskracht hebben.
* Sokrates
Sokrates is het met Agathon eens, dat er eerst gesproken moet wordenover de eigenschappen van een te prijzen god, daarna over zijn invloed. Volgens hem kan Eros niet mooi zijn, omdat hij de schoonheid lief heeft; liiefde is een verlangen naar iets, dat6 je zelf blijkbvaar mist, anders zou je er niet naar verlangen. Na Agathon hiervan overtuigd te hebben, vroeg Sokrates hem of waardevolle dingen mooi zijn. Agathon moest bekennen dat dat zo was en zo kwamen zij tot de conclusie dat Eros noch mooi, noch waardevol was. Dit standpunt had Sokrates op zijn beurt van Diotima overgenomen, een wijze vrouw uit Mantinea. Hij had na het horen van deze stelling aan Diotima gevraagd of Eros dan lelijk was. Zij had gezegd dat er nog veel tussen mooi en lelijk in is, net zoals tussen sterfelijk en onsterfelijk, wetend en onwetend etc., namelijk het geestelijke, waarvan de liefde een deel is. Vervolgens vertelde zij het verhaal van het onstaan van Eros.
....Op een feest zag Armoede Succes, dronken, liggend in de tuin van Zeus. Zij besloot bij hem te gaan liggen zwanger te worden van een succesvolle zoon en later baarde zij Eros. Maar omdat hij een kind is van allebei zijn ouders, zou hij elke keer na het bereiken van succes het weer verliezen en zo altijd op jacht zijn naar schoonheid, wijsheid en kunde.
Sokrates gelooft dat de liefde eigenlijk een scheppings- en baringsdrang is, die op allerlei gebieden kan gelden. Alleen de erotische liefde wordt meestal liefde genoemd, hoewel eigenlijk ieder mens altijd verliefd is en zwanger van een idee.
....
Liefs
