Wat is ADHD?

ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder (in het Nederlands: aandacht- en concentratiestoornis met hyperactiviteit). Kinderen met ADHD reageren op een aantal gebieden anders dan andere kinderen.

Ze hebben vaker en sterker dan gemiddeld last van:

Aandachts- en concentratieproblemen
Kinderen met ADHD hebben moeite om hun aandacht blijvend op een taak te richten en zich niet door allerlei prikkels uit de omgeving te laten afleiden. Dat kan ernstige gevolgen hebben voor hun concentratie.
• Het kind heeft moeite om aandacht aan details te geven. Het kind maakt fouten in schoolwerk of andere activiteiten.
• Het kind heeft moeite om de aandacht bij de activiteit te houden.
• Als het kind aangesproken wordt, lijkt het niet te luisteren.
• Het kind volgt de aanwijzingen van de ouder/leerkracht vaak niet op en heeft moeite om taken of karweitjes af te maken.
• Het kind heeft vaak moeite met het organiseren van taken en activiteiten.
• Het kind vermijdt taken of wil geen taken doen die lang duren en ook veel concentratie vragen.
• Het kind raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor taken of bezigheden.
• Het kind wordt gemakkelijk afgeleid door prikkels van buitenaf.
• Het kind vergeet makkelijk dingen die bij de dagelijkse routine horen.

Impulsiviteit
Kinderen met ADHD doen vaak voordat ze denken. Ze houden zich niet zoals andere kinderen onbewust bezig met de gevolgen van hun gedrag. Bij kinderen met ADHD ontbreekt het aan een innerlijke controle die de remfunctie van het gedrag regelt.
• Het kind gooit het antwoord er al uit voordat de vragen afgemaakt zijn.
• Het kind heeft moeite met wachten op haar beurt.
• Het kind verstoort bezigheden van anderen.

Hyperactiviteit
Kinderen met ADHD zijn, vooral op jongere leeftijd, voortdurend in beweging. Ze zijn vaak snel opgewonden en gefrustreerd. Ze voelen vaak ook zelf een grote onrust van binnen. Stil zitten en rustig zijn vraagt van hen ongewoon veel energie.
• Onrustige bewegingen met handen of voeten.
• Vaak opstaan in situaties waarin dat niet gevraagd/verwacht wordt.
• Rent rond of klimt.
• Het kind vind het moeilijk om rustig te spelen of ontspannende activiteiten te doen.
• Het kind ‘draaft maar door’.

Het verwarrende is dat kinderen met ADHD niet altijd druk of afgeleid zijn. Kinderen met ADHD kunnen zich soms wel goed concentreren op sterke prikkels zoals spannende films of computerspelletjes. Aan buitenstaanders ontlokt dit vaak de opmerking 'ze kunnen het wel, als ze maar willen'. Kinderen met ADHD kunnen zich inderdaad wel concentreren, maar ze hebben daar veel sterkere prikkels voor nodig. Het kost hen bovendien veel meer inspanning dan “normale” kinderen.

Waaraan je ADHD bij kinderen zou kunnen herkennen:
• moeilijk kunnen blijven zitten
• snel zijn afgeleid
• wiebelen, draaien en veel friemelen
• moeilijk op hun beurt kunnen wachten
• antwoord geven voordat de vraag is gesteld
• moeilijk instructies kunnen volgen
• moeilijk blijvend de aandacht kunnen richten
• van de ene activiteit naar het andere hollen
• niet rustig kunnen spelen
• overdreven veel praten
• anderen in de rede vallen
• niet luisteren aandachtig kunnen luisteren
• veel kwijtraken of vaak wat verliezen
• zich vaak in gevaarlijke situaties storten


Diagnose
Om te kunnen zeggen of iemand ADHD heeft, moet het gedrag van die persoon aan een aantal voorwaarden voldoen; het gedrag moet een langere periode achter elkaar (zes maanden) aanwezig zijn en op verschillende plaatsen voorkomen; dus niet alleen thuis, maar ook op school, werk, enz. Het gedrag mag niet toe te schrijven zijn aan een andere psychiatrische stoornis, of bijzondere situaties die stress opleveren (bijvoorbeeld een scheiding of overlijden van een familielid). Verder moet het gedrag al duidelijk aanwezig zijn vóór het zevende levensjaar en moet het beperkingen opleveren in het functioneren op school, werk of in het sociale verkeer. Al deze voorwaarden zijn opgesteld in een boek genaamd: DSM IV. Dat boek is een handboek voor psychiaters om zo over de hele wereld dezelfde diagnosticering te gebruiken (DSM staat voor: Diagnostic and Stastistical Manual of mental Disorders).

Een diagnose onder een leeftijd van vier jaar is moeilijk te stellen. Dat komt doordat het kind in een ontwikkelingsfase is waarin gedragingen zoals hierboven omschreven normaal gesproken passen. Het gedrag van het kind kan nog verdwijnen met de overgang naar de volgende ontwikkelingsfase. Ook boven de 16 jaar is een diagnose lastig, omdat de symptomen van hyperactiviteit en impulsiviteit kunnen afnemen in extremiteit, dan zou het erop kunnen lijken dat het kind geen ADHD heeft, terwijl dat zich dikwijs van binnen afspeelt: het kind heeft een voortdurend onrustig gevoel ‘van binnen’.