Trauma, spiritualiteit en werkelijkheid

Volgend stukje komt uit "De psychologie van de vrijheid" van Robert Hartzema. Een aanrader!(auteur is therapeut en boeddhist)De stukjes tussenhaakjes heb ik er zelf bijgezet.Het is natuurlijk maar een stukje uit een heel boek, dus beetje uit de context gehaald. Maar toch de moeite waard denk ik.

" Het is vaak zo dat mensen, die door angstige situaties hebben leren dissociëren, ook goed kunnen mediteren. Een traumatisch verleden veroorzaakt toch al vaak een zekere hang naar spiritualiteit of religie. De gewone werkelijkheid is te bedreigend, en niet aanlokkelijk om te exploreren. Dus richt je je aandacht op een andere realiteit, die niet alleen ongevaarlijk, maar ook beter beheersbaar lijkt. Maar dat betekent dat het reële verleden op die manier nog verder naar het onbewuste verdwijnt. Als er angsten op dreigen te komen mediteer je ze weg of bidt je dat God ze wegneemt. Of je kiest voor een vorm van religie die zo dogmatisch en op controle gebaseerd is dat de angst (voor woede of seksualiteit) buiten de deur wordt gezet.
Maar angsten zijn echt gaten in je systeem. Die laten zich niet wegmediteren of wegbidden (of weg positief-denken). Ze blijven vaak omhoog komen, of vinden andere uitwegen, zoals depressies, verslavingen, burnout of een plotselinge psychose.
Het gevaar is dat een spirituele of religieuze leraar dit niet herkent. Bovendien wordt in verschillende spirituele stromingen de illusie geschapen dat mediteren of bidden alles oplost. En diegene die veel angsten uit zijn of haar vroege jeugd heeft liggen, gaat daar maar al te graag in mee, in de hoop dat dit ook echt gebeurt. Maar helaas werkt dat vaak niet zo, en zou een periode van therapie, waarin deze angsten echt geëxploreerd worden, veel heilzamer kunnen zijn dan fanatiek doorgaan met mediteren of bidden. ( Ken Wilber, zelf mysticus stelt dit ook )
De verwarring ontstaat doordat vergeten wordt dat je geest, net als je lichaam, eerst volgroeid moet zijn voordat je je verder gaat bekwamen in extreme hoogstandjes. Als mens moet je eerst een gezonde ik-sterkte opbouwen voordat je die weer kunt loslaten. De eerste drie jaar van je leven ben je bezig geleidelijk een stevig gevoel van vertrouwen, intimiteit en autonomie te ontwikkelen. Dat is je basis van zelfvertrouwen en het gevoel van 'ik ben'.Vervolgens ben je tot het eind van je puberteit bezig om de confrontatie met anderen en de wereld aan te gaan en daarin je identiteit te ontwikkelen. Dan komt er een periode dat je je in de wereld gaat waarmaken in een baan, een gezin enz...En eigenlijk komt dan pas het stadium dat je dat opgebouwde en gezonde ego meer gaat doorzien, en je het op een natuurlijke wijze kunt leren loslaten omdat je het niet meer nodig hebt om jezelf te bewijzen of te bevestigen. Dan is loslaten ook echt los laten, en kun je het ego geleidelijk transparanter laten worden. (kanttekening: ik denk dat de stadia wel degelijk door elkaar kunnen lopen, maard at het inderdaad belangrijk is ze wel te doorlopen...)
Als paniek en angst echter grote gaten in je gevoel van 'ik ben' hebben geslagen, en je dan in meditatie of spiritualiteit het ego loslaat, laat je eigenlijk niets los, maar geeft de gaten ogenschijnlijk een positieve draai. Dat lijkt te helpen. Maar meestal is deze easy way out een vorm van zelfbedrog. Om werkelijk te leren loslaten zul je het gat van de angst eerst moeten ingaan, ten volle ervaren, accepteren en herstellen. Pas dan is er iets dat je kunt loslaten. Als je niets in handen hebt, valt er ookniets los te laten!
Als het gevoel van bodemloosheid en angst heel groot is, of zo nu en dan als paniek omhoog komt, kun je meditatie of spiritualiteit gaan gebruiken om het gat niet in te gaan, maar er boven te blijven vliegen. Je lijkt dan heel spiritueel (niets voor niets wordt het vaak 'zweven' genoemd)maar eigenlijk is het een ontsnappingspoging, net zoals dagdromen of dissociëren. je ont-stijgt de werkelijkheid, in plaats van dat he de werkelijkheid tegemoet treedt. Het gevaar is dat je dan plotseling werkelijk in dat oude angstgat valt en dan is het einde pas echt zoek.
Een andere schijnoplossing is dat je- gedreven door angst en de strategie van jezelf overgeven- je levenslot geheel in handen legt van een goeroe, een paragnost, de tarot, engelenkaartjes of allerlei 'spirituele' fantasieën. Niet alleen neem je op die manier geen verantwoordelijkheid voor je eigen leven, maar je wordt daardoor ook ongrijpbaar voor anderen. Niemand kan je meer echt bereiken. Uit angst voor je eigen angsten creër je een schijnbaar veilige wereld die echter zo ver van de werkelijkheid af komt te staan dat je het contact daarmee volledig kunt verliezen."