Vrouwen de grote verliezers bij scheiding

Eén op de drie huwelijken eindigt volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in een scheiding. Die cijfers zijn al jaren stabiel. Toch staat bijna geen enkel stelletje stil bij het feit dat het met hun verbintenis ook wel eens mis zou kunnen gaan. Bijna niemand maakt goede financiële afspraken.

Zo trouwt slechts 11% op huwelijkse voorwaarden. Om over ongehuwd samenwonenden maar helemaal te zwijgen. Naar schatting van het CBS gaan 100.000 paren die samenwonen jaarlijks uit elkaar, maar zij regelen nog veel minder dan de gehuwden. Vooral vrouwen zijn hiervan de dupe. Zij zijn de grote verliezers bij een scheiding. Die conclusie trekt het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) op grond van zijn onderzoek 'De financiële gevolgen van scheiden'.

Rondkomen na een scheiding is voor 70% van de vrouwen en 60% van de mannen een probleem, aangezien hun financiële situatie is verslechterd. Meer dan de helft van de vrouwen heeft na de scheiding hooguit €1300 netto in de maand te besteden. Maar van de mannen verdient ruim de helft maandelijks nog minstens €1800 netto. Dit blijkt uit het Nibud-onderzoek naar de financiële gevolgen van scheiden. Ter vergelijking: vóór de scheiding had driekwart van de stellen samen een maandinkomen van minimaal €1800 netto.

Dat vrouwen er na een scheiding financieel slechter voorstaan dan mannen, komt vooral omdat zij vaak parttime werken, zeker als er kinderen zijn. Terwijl mannen in de regel een volledige baan hebben en houden. Ook na de scheiding blijven vrouwen vaak in deeltijd werken. Het Nibud raadt alleenstaande moeders daarom aan te kijken of ze wellicht meer zouden kunnen werken. Hoeveel hun dat aan besteedbaar inkomen oplevert, kunnen ze zien via de rekenmodule 'Werk en Geld' op www.nibud.nl.

Maar ook andere gevolgen van de scheiding beïnvloeden de financiële positie van vrouwen. Zo houden moeders meestal de voornaamste zorg voor de kinderen. Maar bij gehuwden wordt slechts in de helft van de gevallen kinderalimentatie betaald, en bij samenwonenden zelfs maar bij één op de drie. Waarom er zo vaak geen sprake is van kinderalimentatie? De ex-partner betaalt niet (18%) of er is geen contact meer met de ex-partner (18%). Bijna een tiende wil zelf geen geld van de ex.

Over partneralimentatie maakt 10% van de gescheiden stellen afspraken. Ook hier wordt als voornaamste reden aangegeven dat er geen contact meer is tussen de ex-partners. Van de ex-gehuwden heeft meer dan de helft iets geregeld ten aanzien van pensioenaanspraken, bij ongehuwd samenwonenden is dit bij slechts 14% het geval. Een kwart van de samenwoners heeft geen samenlevingscontract.

"Ex-echtgenoten hebben de wettelijke plicht elkaar te onderhouden. Bij samenwonenden is hierover niks geregeld", verklaart Gabriëlla Bettonville, woordvoerder van het Nibud. Zij vindt de verschillen tussen samenwonenden en gehuwden erg groot. "Samenwoners blijken hun rechten vaak niet te weten." Een zorgelijke situatie, oordeelt het Nibud gezien het feit dat het aantal ongehuwd samenwonenden de laatste jaren is toegenomen.

Gabriëlla Bettonville wijst erop dat sinds 1 maart ouders die gaan scheiden verplicht een ouderschapsplan moeten maken. Daarin moeten afspraken over kinderalimentatie worden opgenomen. Die plicht geldt alleen voor gehuwden en voor mensen met een geregistreerd partnerschap. Niet voor samenwonenden. "Wij betreuren dat zeer", aldus Bettonville.

Een ander punt van kritiek van het Nibud op het ouderschapsplan is dat het te vrijblijvend is. "Als het plan niet wordt uitgevoerd, zijn er geen sancties. Dat zou veranderd moeten worden", vindt de Nibud-woordvoerder.

Bij de afwikkeling van de scheiding hebben partners die in gemeenschap van goederen waren getrouwd meer problemen ondervonden dan anderen. Een vijfde van de mensen heeft moeilijkheden gehad bij het verdelen van de inboedel; bij mensen met een hoog inkomen verliep dit moeizamer dan bij mensen met een lager inkomen.

In het boekje 'Geldwijzer Alimentatie en Co-ouderschap' (€12,50) gaat het Nibud onder meer in op vragen over de berekening van het alimentatiebedrag, het bepalen van de kosten van de kinderen, het regelen van co-ouderschap en inkomsten en uitgaven na de scheiding.

Het Nibud-onderzoek 'De financiële gevolgen van scheiden' is een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking. Er hebben 500 respondenten aan meegedaan die de afgelopen vijf jaar te maken hebben gehad met een verbroken relatie. Het betreft dus mensen die langdurig hebben samengewoond met of zonder samenlevingscontract, die wel of geen geregistreerd partnerschap hadden of die waren getrouwd met of zonder huwelijkse voorwaarden. Het waren stellen met en zonder kinderen. Het Nibud heeft voor dit onderzoek gebruik gemaakt van een panel van onderzoeksbureau Motivaction.