Werken met een communicatiesysteem

Gebaseerd op: Training Manual compiled for Verbal Behavior Training Seminars, Tracy Vail, ABA institute

De volledige training manual is in het engels beschikbaar: http://www.mariposaschool.org/programs/TrainingManual.pdf

Stap 1: Bepalen van de stimuli (voorwerpen, afbeeldingen of een combinatie).
Om de communicatie te ondersteunen kan er gewerkt worden met een communicatiesysteem van voorwerpen of afbeeldingen. Kinderen kunnen hiermee getraind worden in de wederkerigheid van communicatie. De eerste stap is het kind d.m.v. het systeem iets te laten vragen. De keuze voor voorwerpen of afbeeldingen dient gemaakt te worden op basis van de ontwikkeling en mogelijkheden van het kind. Daarnaast is het belangrijk rekening te houden met de leeromgeving van het kind. De trainer bepaald op welke stimuli (voorwerpen/afbeeldingen) het kind het beste reageert, soms is ook een combinatie van beide mogelijk.

Voor het inzetten van de stimuli moet een vaste verzameling gemaakt worden. Kies de stimuli die voor het kind herkenbaar zijn en diens aandacht hebben. Om te beginnen kan men het beste kiezen voor het kind zijn favorieten.

Voorbeelden voor het gebruik van voorwerpen:
* Een kopje om drinken te vragen.
* Een aantal favoriete versnaperingen op een bord geplakt of in doorzichtige bussen.
* Een aantal favoriete voorwerpen in doorzichtige bus of doos

Voorbeelden voor het gebruik van afbeeldingen:
* Foto’s
* Stukjes verpakking van favoriete voorwerpen of eten
* Picto’s
* Tekeningen

Stap 2: Kies bekrachtiger waarvoor het kind gemotiveerd is.
Als er een verzameling van stimuli is gecreëerd kan er bepaald worden welke bekrachtiger (reinforcer) wordt gebruikt. Kies wederom datgene wat aansluit op de wensen van het kind. Je kan een kind immers niet motiveren voor iets wat hij niet wil! Om te bepalen of het kind belangstelling heeft voor de reinforcer bied de trainer eerst een gedeelte aan en observeert hoe het kind hierop reageert, als het kind naar de reinforcer grijpt of staart is dit meestal een goede indicatie dat het kind meer wil.

Stap 3: Kies activiteit waarvoor het kind gemotiveerd is.
Vervolgens worden er activiteiten gecreëerd waarbij het kind getraind word met de stimuli. Ook hierbij is het belangrijk om een activiteit te kiezen waarvoor het kind gemotiveerd is. Begin met een makkelijke activiteit en voer geleidelijk de moeilijkheidgraad op.

Stap 4: Voer de training uit en varieer op basis van de ontwikkeling van het kind.

Voorbeeld programma met 2 trainers
* Plaats de bekrachtigers op tafel, zodat het kind ze kan zien maar niet kan pakken. Dus buiten de reikafstand van het kind. Plaats de stimuli tussen het kind en de bekrachtiger.

* Trainer 1 neemt plaats tegenover het kind, dichtbij de bekrachtigers en steekt zijn hand uit. Trainer 2 gaat achter het kind zitten om het kind volledig te kunnen aansturen. Beide trainers geven geen verbale prompts, het is belangrijk dat het kind uit eigen motivatie de bekrachtiger wil.

* Wanneer het kind naar de bekrachtiger grijpt stuurt trainer 2 het hand van het kind naar de stimuli en geeft de stimuli aan trainer 1. Trainer 1 noemt de naam van de stimuli en geeft het kind de bekrachtiger. Dit moet zeer snel gebeuren. Blijf volledige ondersteuning geven totdat het kind zelf de stimuli oppakt en aan de trainer geeft.

Variaties om de moeilijkheidsgraad te verhogen:
* Voeg een stimulus toe zodat het kind goed moet kijken wat hij oppakt
* Voeg nieuwe bekrachtigers toe
* Pas een nieuwe activiteit toe
* Laat trainer 1 niet van tevoren zijn hand uitsteken
* Ga verder met 1 trainer
* Vergoot langzaam de afstand tussen de trainer en het kind
* Creëer een vaste plaats voor de communicatiemiddelen zodat het kind er te allen tijde bij kan.
* Leer het kind het communicatiemiddel toe te passen in meerdere situaties en bij meerdere personen, zodat het kind geen link legt met bepaalde situaties of personen.